Συνεντεύξεις

Σνοραβόρ Νορ Νταρί γεβ σούρπ Τζνούντ"

    «Ευτυχές το νέο έτος και τα Άγια Χριστούγεννα» είναι η μετάφραση που ακούγεται περίεργα, εάν δεν είσαι αρμενικής καταγωγής. Συχνά από τα παιδικά μας χρόνια μας τίθεται το ερώτημα «είστε παλαιοημερολογίτες;», επειδή εμείς οι Αρμένιοι εορτάζουμε τα Χριστούγεννα στις 6 Ιανουαρίου.

 Χριστούγεννα

    Μέχρι τον τέταρτο αιώνα, όλες οι χριστιανικές εκκλησίες γιόρταζαν τη Γέννηση του Χριστού στις 6 Ιανουαρίου. Η Ρωμαιοκαθολική και η Ελληνορθόδοξη εκκλησία, άλλαξαν την ημερομηνία από τις 6 Ιανουαρίου στις 25 Δεκεμβρίου. Η αλλαγή έγινε για να αποτρέψουν τους χριστιανούς από τον πειρασμό να συμμετέχουν στις ειδωλολατρικές τελετές. Οι Αρμένιοι δεν ακολούθησαν αυτή την αλλαγή, για τον απλό λόγο ότι δεν υπήρξε καμία τέτοια ειδωλολατρική τελετή στην Αρμενία.

   Την παραμονή των Χριστουγέννων μετά τη Λειτουργία, ομάδες ψαλτών τα παλαιότερα χρόνια πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι αναγγέλλοντας με ψαλμούς τη Γέννηση του Χριστού. Σήμερα αυτό το έθιμο συνεχίζεται από τις διάφορες οργανώσεις των παροικιών.

   Το ψάρι είναι το παραδοσιακό πιάτο για το βράδυ των Χριστουγέννων.

Πρωτοχρονιά

     Οι αρχαίοι Αρμένιοι γιόρταζαν τον ερχομό του νέου έτους κατά το μήνα Ναβασάρτ (21 Μαρτίου). Η ημερομηνία αυτή δεν ήταν μόνο η πρώτη ημέρα του έτους, αλλά και τα γενέθλια του μυθικού Θεού Βαχάγκν, τον οποίο η ειδωλολατρική Αρμενία λάτρευε περίπου για 10.000 χρόνια. Αυτήν την ημέρα στην Αρμενία την υποδέχονταν με λαμπρές αθλητικές γιορτές και όχι μόνο, καλωσορίζοντας την άνοιξη και το αποκορύφωμα της φύσης. Τα παιδιά κατά ομάδες περιφέρονταν γύρω από το χωριό τους, με τραγούδια και χορούς για να υποδεχθούν το νέο έτος, στη συνέχεια με το τραγούδι εύχονταν και στους γείτονές τους οι οποίοι τους προσέφεραν φρούτα. Προς το τέλος όμως του 20ού αιώνα όλοι οι Αρμένιοι υιοθέτησαν την 1η Ιανουαρίου ως την επίσημη πρώτη ημέρα του έτους.

    Μέσα στην οικογένεια αντάλλασσαν δώρα. Η σύζυγος ποτέ δεν έπαιρνε δώρο από το σύζυγό της, αυτό θεωρείτο ντροπή. Τα μικρότερα παιδιά της οικογένειας πρώτα και μετά οι νεότεροι πήγαιναν στον πιο ηλικιωμένο της οικογένειας μαζί με τον πατέρα τους, ο οποίος είχε κρυμμένα τα δώρα του καθενός στο παλτό του, και αφού του φιλούσαν το χέρι έπαιρναν το δώρο τους.

   Πολλά από τα παραδοσιακά έθιμα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς τηρούνται και σήμερα. Φυσικά η σημερινή διακόσμηση του δέντρου είναι ξενόφερτη συνήθεια. Οι ξηροί καρποί έχουν κυρίαρχη θέση στο παραδοσιακό τραπέζι της Πρωτοχρονιάς. Καρύδια, αμύγδαλα, φουντούκια, ξερά σύκα και βερίκοκα αλλά και μήλα, ρόδια και άλλα φρούτα εποχής δεν λείπουν και από τα πλέον ταπεινά νοικοκυριά. Το πιλάφι και οι ντολμάδες (λαδερά) με λάχανο ή αμπελόφυλλα είναι από τα βασικά φαγητά. Το παραδοσιακό Χαρισά προετοιμάζεται από τις 30 Δεκεμβρίου. Επίσης, το Νταρίν το οποίο είναι ένα μεγάλο επίπεδο ψωμί, ζυμώνεται τελετουργικά από τις γυναίκες του σπιτιού με τραγούδια και προσευχές. Ζυμώνοντας εύχονται καλή τύχη και εκφράζουν τις επιθυμίες τους για την οικογένειά τους, πριν το ψήσουν. Αλλά αυτό που δεν επιτρέπεται να λείπει την παραμονή της Πρωτοχρονιάς είναι το Ανούς Αμπούρ (γλυκιά σούπα). Παρασκευάζεται με σιτάρι, ξηρούς καρπούς, σταφίδες και διάφορα μπαχαρικά όπως γαρύφαλλα, κανέλλα κλπ. Παλαιότερα δεν υπήρχε Πρωτοχρονιά χωρίς Γκατά, ένα γλυκό που γίνεται με σιτάλευρο, βούτυρο, γάλα και ζάχαρη. Σήμερα αυτό το γλυκό έχει μεταφερθεί στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, διότι οι Αρμένιοι νηστεύουν καθώς έπεται η εορτή των Χριστουγέννων. Σε πολλές περιοχές της Αρμενίας είναι κανόνας το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι να αποτελείται από επτά διαφορετικά πιάτα μαζί με τους ξηρούς καρπούς και τα φρούτα. Ο αριθμός 7 παλαιότερα συμβόλιζε τα 7 θαύματα του κόσμου αλλά στην χριστιανική Αρμενία αναφέρεται στα 7 μυστήρια της εκκλησίας. Το σιτάρι συμβολίζει τη γη (το χωράφι του αγρότη) και τα φρούτα την καρποφορία (τη σοδειά). Το ρύζι συμβολίζει την αφθονία ενώ η γλυκιά σούπα είναι το σύμβολο της καλής ευτυχισμένης χρονιάς.