Η βασιλόπιτα
Τη θέση του Χριστόψωμου στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι την παίρνει η βασιλόπιτα, με
το κρυμμένο φλουρί στα σωθικά της, που όποιος το βρει θεωρείται τυχερός της
καινούργιας χρονιάς. Λέγεται πως το κόψιμο της βασιλόπιτας συνηθίζεται σε
ανάμνηση μιας παλιάς ιστορίας.
Η παράδοση αναφέρει , πως όταν ο Άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος της Καισάρειας,
η πόλη κινδύνευε από τον έπαρχο της Καππαδοκίας. Ο Επίσκοπος , ελπίζοντας ότι η
πόλη μπορούσε να σωθεί, ζήτησε από όλους τους κατοίκους να φέρουν το πιο
πολύτιμο χρυσαφικό τους για τον έπαρχο.
Εκείνος εντυπωσιασμένος από τη χειρονομία του Επισκόπου θέλησε να επιστρέψει τα
κοσμήματα στους κατόχους τους. Όμως δυσκολευόταν να βρει ποιο χρυσαφικό ανήκε
στον καθένα, γι’ αυτό παράγγειλε στους ανθρώπους της Μητρόπολης να φτιάξουν
μικρές πίτες, να βάλουν μέσα από ένα χρυσαφικό και να τις μοιράσουν στο λαό.
Το σπάσιμο του ροδιού
Έθιμο στενά συνδεδεμένο με την Πρωτοχρονιά, είναι και το σπάσιμο του ροδιού
στην είσοδο του σπιτιού αμέσως μετά την αλλαγή του χρόνου. Το ρόδι, από τα πολύ
παλιά χρόνια, θεωρείται σύμβολο αφθονίας, γι’ αυτό και το σπάσιμό του
συνοδεύεται με την ευχή:
« Όσα τα σπόρια του ροδιού
Τόσα καλά να χυθούν στο σπίτι μας
Το χρόνο τούτον.»
Η κρεμμύδα
Πρωτοχρονιάτικη συνήθεια είναι και το κρέμασμα της κρεμμύδας σε κάποια πόρτα
του σπιτιού ή στην οροφή. Η κρεμμύδα, είναι ένα φυτό εξαιρετικά ανθεκτικό, για
το οποίο παλιότερα πίστευαν ότι προστάτευε τον άνθρωπο από κάθε κακό, καταστροφή
ή βασκανία.
Το ποδαρικό
Η πιο διαδεδομένη συνήθεια τη μέρα της Πρωτοχρονιάς είναι το ‘ποδαρικό’ .
Πρωί πρωί , με το που θα σηκωθεί η νοικοκυρά, προσεύχεται να έχει καλή τύχη το
σπιτικό της. Από την προηγούμενη μέρα έχει φροντίσει αυτός που θα πρωτομπεί στο
σπίτι της, να έχει καλό γούρι. Συνήθως , οι νοικοκυρές καλούν τα μικρά κορίτσια
της γειτονιάς για να τους κάνουν ποδαρικό. Γενικά σε όλη την Ελλάδα επικρατεί η
αντίληψη ότι, όπως θα πάει η Πρωτοχρονιά, θα πάει όλος ο χρόνος.
Το Δωδεκαήμερο φτάνει στο τέλος του με τη γιορτή των Θεοφανείων. Την παραμονή
των Φώτων ακούγονται και τα τελευταία κάλαντα:
Σήμερα τα Φώτα κι ο Φωτισμός
Κι οι χαρές μεγάλες κι ο Αγιασμός.
Σήμερα βαφτίζεται ο Χριστός
Εις τον Ιορδάνη τον ποταμό.
Για να ρίξει δροσιά ,δροσιά στη γη
Να δροσιστούν οι κάμποι και οι ποταμοί
Να δροσιστούν οι βρύσες και τα νερά να δροσιστεί κι ο αφέντης με την κυρά.
Ο Αγιασμός των υδάτων
Ανήμερα της γιορτής των Φώτων έχουμε το μεγάλο Αγιασμό των υδάτων.
Κανένας δε γυρίζει σπίτι του χωρίς Αγιασμό.
Με τον Αγιασμό ραντίζουν επίσης τα δέντρα , τα χωράφια ,τα αμπέλια, τα ζώα και
τις στάνες. Έτσι είναι όλα αγιασμένα για ολόκληρο το χρόνο.
Αυτά ήταν τα κυριότερα έθιμα του Δωδεκαημέρου. Βέβαια σε κάθε περιοχή συναντάμε
και κάτι ιδιαίτερο.
Από τη μαθήτρια ΣΤ2
Ζαφειρία Χατζηφωτιάδου |
